Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması

FİNANSAL HESAP BİLGİLERİNİN OTOMATİK DEĞİŞİMİNE İLİŞKİN ÇOK TARAFLI YETKİLİ MAKAM ANLAŞMASI

          Küreselleşen ekonomik faaliyetlerin bir sonucu olarak uluslararası düzeyde gerçekleşen menkul kıymetler akışı, devletleri güvenliği ve şeffaflığı sağlamak adına kontrol mekanizması geliştirmek durumunda bırakmıştır. Türkiye de uluslararası düzeyde güvenirlik ve şeffaflığını sağlamak için 2011 yılında “Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi’ni imzalamıştır. Sözkonusu Sözleşme’nin uygulanmasına yönelik olarak Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması düzenlenmiştir.[1] Türkiye, 2017 yılında ise Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşmasını imzalamış ancak 31.12.2019 tarihinde 1965 sayılı Karar ile Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından onaylamıştır.[2]

Anlaşma Türkiye açısından, genel olarak yurtdışında taraf ülkelerde ikamet eden Türk vatandaşlarını ve Türkiye’de ikamet eden taraf ülke vatandaşlarının finansal bilgilerinin taraf devletlerce karşılıklı paylaşımını düzenlemektedir. Dış İşleri Bakanlığınca açıklanan verilere göre yaklaşık 6.5 milyon Türk Vatandaşı yurtdışında ikamet etmektedir.[3] Sair ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarının büyük bir kısmı anlaşmaya taraf devletlerde bulunmakta ve sıklıkla ülkeye menkul kıymet girişi sağlamakta veya yatırım yapmaktadır. Sözkonusu anlaşmanın yürürlüğe girmesi geniş bir kesimi etkileyecek olması sebebiyle aşağıda anlaşma etraflıca incelenecektir.

1) Anlaşma Kapsamında Paylaşılacak Veriler

Anlaşmanın 2. maddesinin 2. fıkrasında belirtildiği üzere taraf devletlerle paylaşımı gerçekleştirilecek veriler:

-        Hesap bilgilerinin paylaşımı anlaşma kapsamında olan gerçek kişi ise; adı, adresi, vergi numarası, doğum tarihi ve yeri, hesap numarası, bildirim dönemi itibarıyla hesap bakiyesi, hesap kapatılmış ise kapanışı,

-        Hesap bilgilerinin paylaşımı anlaşma kapsamında olan tüzel kişi ise;  adı/unvanı, adresi, vergi numarası, hesap numarası, tüzel kişinin Bildirimi Zorunlu Kontrol Eden Kişisinin adı, adresi, vergi numarası, doğum tarihi ve yeri, bildirim dönemi itibarıyla hesap bakiyesi, hesap kapatılmış ise kapanışı,

-        Her türlü kişi için;  hesap saklama veya mevduat hesabı ise bu bilgilere ek olarak hesaptaki miktar üzerinden elde edilen gelirler ve yalnız saklama hesapları için hasılatlar.

Bu bilgiler haricinde gayrimenkul ve taşıt bilgisi de dâhil olmak üzere başka finansal veri aktarımı gerçekleşmeyecektir.

İlgili takvim yılının 31 Aralık tarihindeki güncel hesap bakiyesi, değeri ve hesap gelirleri bildirilecektir, hesap hareketlerinin detayı paylaşılmayacaktır.

2) Anlaşma Kapsamında Bilgileri Paylaşılacak Kişiler

-        Anlaşmaya taraf devletlerin diğer taraf devlette ikamet eden (mukim) vatandaşları,

          Örneğin; Türk vatandaşı olup Almanya’da ikamet etmekte olan Bayan A’nın bu anlaşma kapsamına giren Türkiye’deki hesaplarına ilişkin finansal verileri Federal Almanya Cumhuriyeti ile paylaşılacaktır.

-        Anlaşmaya taraf devletin mevzuatı uyarınca o devlete yerleşik sayılan veya vergi mükellefi olan taraf devlet bağlantılı tüzel kişiler.

          Örneğin; Norveç’te yerleşik olan Bay B’nin kurucusu olduğu Norveç’te kurulu bulunan X şirketi adına Türkiye’de açtığı hesap diğer koşulları da sağladığı takdirde bildirime tabi olacaktır.

3) Verileri yetkili kuruma iletmekle yükümlü kuruluşlar

Mevduat kuruluşları (genel olarak bankalar),saklama kuruluşları (saklama bankaları vb.), yatırım kurumları (yatırım bankaları ve fonlar gibi), belirli sigorta şirketleri.

Yukarıda sayılan kuruluşlarda hesabı bulunan ve anlaşma kapsamına giren kişinin finansal verileri, yukarıda sayılan ilgili kuruluş tarafından Gelir İdaresi Başkanlığı ile paylaşılır. Hesapların bulunduğu kuruluşlardan direkt olarak uluslararası şekilde veri aktarımı gerçekleşmeyecektir. Sözkonusu Anlaşma’nın Türkiye ile ilgili uluslararası düzeydeki veri aktarımını sağlayacak kurum, Anlaşma’da “Eşgüdüm Organı Sekretaryası” olarak anılmaktadır, Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olarak çalışan Gelir İdaresi Başkanlığıdır.

4) Mütekabiliyet (Karşılıklılık)

Anlaşma niteliği gereği çok taraflı olarak hazırlanmış ve esas olarak veri paylaşımının karşılıklı olması hedeflenmiştir. Dolayısıyla bilgi paylaşımı da iki taraflı olarak gerçekleşecektir. Ancak Anlaşma’nın 1. maddesi uyarınca bazı devletler yalnızca ülkelerindeki veriyi paylaşmakla yükümlü olacak ancak veriyi paylaştıkları ülkeden veri alamayacaklardır. Türkiye, Ağustos 2020 itibariyle 57 ülke ile karşılıklı veri paylaşımı ilişkisi içerisindedir, sözkonusu ülkeler OECD (Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü) internet sitesinden güncel olarak takip edilebilmektedir.[4]

Anlaşmaya taraf ülkelerden Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya ve Fransa, Türkiye’nin  2019 yılının bilgilerinin paylaşıldığı 2020 bilgi değişimi takviminde olmadıkları için veri paylaşılmamıştır.

5) Sözleşmeden önce ve sonra açılmış hesapların durumu

Anlaşmanın eklerinde de görüleceği üzere 01.07.2017 tarihinde ve sonra açılmış hesaplar yeni açılmış hesap, bu tarihten önce var olan hesaplar eski hesaplar olarak ayrı şekilde prosedüre tabi olacaklardır.

·       Yeni hesaplarda kişinin Türkiye’de yerleşik olduğuna dair beyanı ile hesabı açarken verdiği bilgiler çelişmiyorsa, kişinin Türkiye’de yerleşik olduğu kabul edilir, dolayısıyla kişinin Türkiye’deki hesaplarına ilişkin bilgiler paylaşılmaz. Önemli olan kişinin vatandaşlığı değil, vergi mükellefliğidir.

          Yeni hesapların bakiye ve değerlerine ilişkin bir tutar ayrımı yapılmamıştır, dolayısıyla         Anlaşma kapsamındaki kişilerin 01.07.2017 tarihinden sonra açılmış hesaplarına ilişkin   yukarıda sayılan verileri karşılıklı paylaşıma tabi olacaktır.

·       Eski hesaplarda ise yerleşim yerine ilişkin adres beyanı hesapla ilişkili Türkiye’den farklı ülke kaydı olduğu takdirde yeterli olmayacaktır. Örneğin; Türkiye’de yerleşik hesap ilgisinin Hollanda’daki telefonuna dair kayıtların banka hesabında olması halinde kişinin Türkiye’deki yerleşikliği kanıtlanmak durumunda kalınabilir. Hesap sahibinin bildirimden kaçınması için yerleşim yerinin Türkiye olduğunu kanıtlaması gerekir.

          Eski hesaplar için OECD’nin yayınladığı Anlaşma’nın uygulanmasına ilişkin rehberde     öngörülen bir tutar sınırı mevcuttur, bu tutar hesabın bireye ya da tüzel kişiye ait       olmasına göre farklılık gösterir.                                                                              

-        Bireye ait 1.000.000 ABD dolarının altındaki hesaplar düşük değerli olarak kabul edilir. Ancak Türkiye, Anlaşma’yı bireysel hesaplarda değer sınırı gözetmeden uygulayacaktır, dolayısıyla değeri ne olursa olsun bireysel hesaplar bildirim kapsamındadır.

-        Tüzel kişiye ait 250.000 ABD dolarının altındaki hesaplar düşük değerli olarak kabul edilir. Düşük değerli hesapların bildirimi zorunlu değildir.

6) Pasif / Hareketsiz Hesapların Durumu

Hesap sahibi tarafından; son 3 yıldır bir hesap hareketi gerçekleştirilmeyen ve son 6 yıldır hakkında finansal kuruluş ile iletişime geçilmeyen hesaplar, bakiyesi 1.000 ABD Dolarını aşmamak kaydıyla otomatik bilgi değişimi yönünden hareketsiz hesap olarak değerlendirilir ve bildirim yapılmaz.

7) Ortak Hesaplar

Anlaşma kapsamında bildirimi yapılacak olan hesabın birden fazla kişiye ait olması durumunda, hesap sahibi hangi kişi Anlaşma kapsamındaysa onun adına hesaba ilişkin veriler paylaşılır. Ancak ortaklı hesap halinde hesabın değeri ve bakiyesi ortak sayısına bölünmez, yekûn olarak bildirilir.

8) Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile ilişki

Sözleşme’nin uygulanmasında yetkili merci olan Gelir İdaresi Başkanlığının konuya ilişkin “Otomatik bilgi değişimi, karşılıklı olarak (mütekabiliyet esasında) uluslararası anlaşma kapsamında yürütüldüğünden, Kişisel Verileri Koruma Kanununa aykırılık teşkil etmemektedir. 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında verilerin yurtdışına aktarılmasına rıza gösterilmediği yönünde dilekçe vererek otomatik bilgi değişimini önlemek mümkün değildir.” şeklinde bir açıklama yapmıştır.[5]

Demirkılıç Hukuk Ofisi

Staj Departmanı

Stj. Av. Seher SAVAŞ